نمادشناسی مذهبـــی - دزفــــــــــول

نماد «هلال و ستاره» به چندین هزاره پیش از اسلام باز می گردد. تعیین ریشه های دقیق این نماد دیرین سماوی دشوار است اما بسیاری بر این رأی متفقّند که استعمال آن به مردمان آسیای میانه و سیبری باز می گردد که خورشید و ماه و خدایان آسمانی را پرستش می کردند. همچنین گزارشهایی در دست است که نماد هلال و ستاره بازنمایی از تانیت (Tanit) الهه کارتاژها و دیانا (Diana)، رب النوع یونانی است. مردمی که در شهر بیزانس (که بعدها قسطنطنیه و امروزه استانبول نامیده شد) می زیستند، نماد ماه هلال را اختیار کردند. بنا بر برخی روایات، گزینش نماد به سبب احترامی بود که این مردم برای دیانا، الهه یونانی قایل بودند. منابع دیگر اشاره می کنند که این نماد به نبردی باز می گردد در آن رومی ها در روز اول ماه بربرها (اقوام «گت» Goth) را شکست دادند. به هر صورت، هلال ماه دیرزمانی پیش از ظهور حضرت مسیح، نماد شهر بیزانس بود.

در حقیقت جامعه نوپای مسلمین نمادی نداشت. در زمان حضرت محمد (ص)، سپاه و قافله های مسلمین برای معرفی هویّت خود از پرچم هایی ساده به رنگهای سیاه، سرخ یا سفید استفاده می کردند. این رویه با گسترش اسلام همچنان حفظ شد و رهبران و خلفای اسلام همچنان از پرچم های سیاه، سرخ یا سفید بدون هیچ گونه علامت، نوشته یا نمادی بر روی آن استفاده می کردند.
این بود تا زمانی که امپراطوری عثمانی نماد هلال و ستاره را به جهان اسلام آورد. ترکها که در سال 1453م./832هـ.ش. قسطنطنیه را گرفتند و امپراطوری بیزانش را سرنگون ساختند، پرچم و نماد شهر را پذیرفتند. در افسانه آمده است که عثمان، بنیانگذار امپراطوری رویای گسترش نماد هلال ماه را از یک سوی زمین تا دیگر سوی آن در سر می پروراند. وی این نماد را چونان فال خوش یمنی می دانست، از این رو حفظش نمود و آن را نماد سلسله خویش قرار داد.
در اوائل قرن 19، یک ستاره در کنار این ماه قرار گرفت و بعد از چندی به یک ستاره دقیقا پنچ گوش تغییر کرد. از ابتدای قرن بیستم، کشورهای اسلامی دیگری نیز این نماد را در پرچم خود قرار دادند و امروزه در مواردی (از جمله پرچم ترکیه) فاصله ستاره با ماه بیشتر شده است تا ظاهر نماد با قوانین ستاره شناسی مطابقت داشته باشد
امپراطوری عثمانی صدها سال بر جهان اسلام حکم راند. پس از سده ها جنگ با کشورهای اروپایی (جنگهای صلیبی) قابل درک است که چگونه نمادهای این امپراطوری در اذهان جهانیان به مثابه مظهر و تجلّی دین اسلام درآمده.
بر مبنای همین تاریخچه، بسیاری از مسلمانان از استعمال آن به عنوان نماد دین اسلام سرباز می زنند و حتی عده ای آن را علامتی کفر آمیز می دانند
شاید امروزه پذیرش این نماد از سوی مسلمانان به سبب نسبت ذهنی هلال با ماه های قمری باشد که از تقویم قمری برای شناسایی اعیاد و اوقات مذهبی برای انجام فرایض و مناسک مقدّسی نظیر حج استفاده می شود. فی المثل عید فطر با رویت هلال شوال تعیین می شود و از این رو رصد هلال ماه در نجوم اسلامی از دیرباز تا کنون اهمیّت وافری داشته است.